ویتامین C چیست و چه خاصیتی برای بدن دارد؟
ویتامینC خوراکی غلظت پلاسمایی را ایجاد می کند که باید به طور کامل کنترل گردد. تقریبا، ۷۰ الی ۹۰ درصد ویتامین C با مصرف ۳۰ الی ۱۸۰ میلی گرم از آن در روز جذب میشود. با اینحال، در دوزهای بالاتر از یک گرم در روز، جذب این ویتامین کمتر از ۵۰ درصد خواهد بود و اسید اسکوربیک متابولیزه نشده وارد ادرار میشود و از بدن دفع میگردد.
نتایج حاصل از مطالعات فارماکوکینتیک نشان میدهد که دوز خوراکی ۱.۲۵ گرم در روز از اسید اسکوربیک اوج غلظت پلاسمایی متوسط ۱۳۵میکرومول درلیتر را تولید میکند که دو برابر بیشتر از مقدار تولید شده در اثر مصرف ۲۰۰ الی ۳۰۰ میلی گرم اسید اسکوربیک از غذاهای غنی از ویتامین C است.
نتایج حاصل از مدلهای فارماکوکینتیک پیش بینی میکند که حتی دوزی به اندازه ۳ گرم که هر ۴ ساعت یکبار مصرف میشود نیز میتواند اوج غلظت پلاسمایی ۲۲۰ میکرومول بر لیتر را تولید کند. محتوای کلی ویتامین C در بدن از ۳۰۰ میلی گرم تا ۲ گرم متفاوت خواهد بود.
مقدار بالای ویتامین C در سلولها و بافت ها نگهداری میشود و در لکوسیت (سلول های سفید خون)، چشم، غدد فوق کلیوی، غده هیپوفیز و مغز بیشتر است. سطح نسبتا پایین از ویتامین C (غلظت میکرومولار) در مایعات خارج سلولی، مانند پلاسما، سلولهای قرمز خون و بزاق یافت میشود.
میزان مصرف ویتامین سی در روز
مقدار پیشنهادی برای مصرف ویتامین C و سایر مواد معدنی بر اساس مراجع مختلف توسعه یافته است. DRI واژه ای عمومی برای مجموعه ای از ارزشهای مرجع است که در برنامه ریزی و ارزیابی مصرف مواد مغذی مورد استفاده قرار می گیرد. این ارزش ها که بر اساس سن و جنس افراد متغیر است شامل موارد زیر می باشد:
- مقدار مجاز توصیه شده(RDA): متوسط سطح روزانه مصرف که برای رفع نیازهای افراد سالم توصیه میشود.
- مصرف مناسب(AI): زمانی توسعه پیدا میکند که شواهد ناکافی بودن RDA وجود داشته باشد.
- سطح بالای مصرف قابل تحمل(UL): حداکثر مصرف روزانه که به احتمال زیاد باعث ایجاد عوارض جانبی نمیشود.
جدول ۱، RDA برای ویتامین C را بیان کرده است. RDA ها برای ویتامین C بر اساس عملکرد آنتی اکسیدانی و فیزیولوژیکی آن در گلبولهای سفید خون است و معمولا بیشتر از مقدار مورد نیاز برای محافظت از بدن در برابر ایجاد کمبود میباشد. برای نوزادان از زمان تولد تا ۱۲ ماهگی،FNB مقدار AI مناسب برای ویتامین C را منتشر کرده است.
جدول ۱:مقدار مصرف مجاز توصیه شده برای ویتامین C |
||||
سن | مرد | زن | بارداری | شیردهی |
۰–۶ ماه | ۴۰ mg* | ۴۰ mg* | ||
۷–۱۲ ماه | ۵۰ mg* | ۵۰ mg* | ||
۱–۳سال | ۱۵ mg | ۱۵ mg | ||
۴–۸ سال | ۲۵ mg | ۲۵ mg | ||
۹–۱۳ سال | ۴۵ mg | ۴۵ mg | ||
۱۴–۱۸ سال | ۷۵ mg | ۶۵ mg | ۸۰ mg | ۱۱۵ mg |
۱۹+ سال | ۹۰ mg | ۷۵ mg | ۸۵ mg | ۱۲۰ mg |
سیگاریها | افرادی که سیگاری هستند ۳۵ میلی گرم بیشتر از سایر افراد به ویتامین C در روز نیاز خواهند داشت. |
مصرف مناسب(AI)
بهترین منابع ویتامین C:
غذاهای حاوی ویتامین سی:
میوهها و سبزیجات بهترین منبع ویتامین C هستند. مرکبات، گوجه فرنگی و آب گوجه فرنگی و سیب زمینی بزرگترین منبع ویتامین C در رژیم غذایی آمریکاییها محسوب میشود.
سایر منابع غذایی مفید در برگیرنده فلفل دلمه ای قرمز و سبز، کیوی، کلم بروکلی، توت فرنگی، کلم بروکسل و طالبی است.
اگرچه ویتامین C به طور طبیعی در غلات وجود ندارد اما می توان غلات صبحانه را با ویتامین C غنی کرد.
محتوای ویتامین C در غذاها ممکن است با ذخیره سازی طولانی مدت و پختن آن کاهش پیدا کند زیرا اسید اسکوربیک موجود در آن در آب قابل حل است و بر اثر گرما تخریب میشود. بخارپز کردن و قرار دادن این موارد در مایکروویو میتواند از این موضوع بکاهد.
خوشبختانه، بیشتر غذاهایی که منبع عالی از ویتامین C هستند معمولا به صورت خام قابل مصرف اند. مصرف ۵ وعده متنوع از سبزیجات و میوهها در روز میتواند بیش از ۲۰۰ میلی گرم ویتامین C فراهم آورد.
دژنراسیون ماکولای وابسته به سن (AMD) و آب مروارید:
AMD و آب مروارید دو دلیل اصلی برای از دست رفتن بینایی در افراد کهنسال است. استرس اکسیداتیو ممکن است به بروز این شرایط کمک کند. محققان حدس میزنند ویتامین C و سایر آنتی اکسیدانها نقش مهمی در پیشگیری و درمان این بیماری ها دارد.
مطالعه مبتنی بر جمعیت در هلند نشان داده است که بزرگسالان ۵۵ سال و بالاتری که مصرف بالایی از ویتامین C و نیز بتاکاروتن، روی و ویتامین E را داشتند، خطر کمتری برای ابتلا به AND داشته اند. با اینحال بیشتر مطالعات این یافتهها را پشتیبانی نمیکند.
نویسندگان یک مرور سیستماتیک در سال ۲۰۰۷ نتیجه گرفتند که شواهد فعلی نقش ویتامین C و سایر آنتی اکسیدانها همچون مکملهای آنتی اکسیدانی در پیشگیری اولیه از AMD را پشتیبانی نمیکند. اگرچه تحقیقات نشان نداده است که آنتی اکسیدانها نقش مهمی در توسعه AMD ندارد ، اما برخی از شواهد پیشنهاد میکند که چنین مواردی میتواند پیشرفت AMD را کندتر کند.
مطالعه مرتبط با بیماریهای چشمی مبتنی بر سن، اثر دوز بالای انتی اکسیدانهای انتخابی ( ۵۰۰ میلی گرم ویتامین C، ۴۰۰ واحد ویتامین E، ۱۵ میلی گرم بتاکاروتن، ۸۰ میلی گرم روی و ۲ میلی گرم مس) بر روی توسعه AMD پیشرفته در میان ۳۵۹۷ بزرگسال کهنسال را با درجات متغیری از AMD را مورد بررسی قرار داده است. بعد از ۶.۳ سال، شرکت کنندگان با خطر بالای ابتلا به توسعه AMD پیشرفته که مکملهای آنتی اکسیدانی را دریافت کرده بودند ۲۸ درصد خطر کمتری برای ابتلا به AMD داشتند.
مصرف بالای ویتامین C از طریق مواد غذایی و غلظت پلاسمایی بالا با کاهش خطر ابتلا به آب مروارید مرتبط بوده است. در یک مطالعه ۵ ساله در ژاپن، محققان دریافتند که مصرف بالای ویتامین C از طریق مواد غذایی با کاهش خطر توسعه آب مروارید در ۳۰۰۰۰ کهنسال ۴۵ تا ۶۴ ساله مرتبط بوده است.
نتایج حاصل از دو مطالعه موردی نیز نشان میدهد که مصرف بیش از ۳۰۰ میلی گرم ویتامین C در روز میتواند خطر تشکیل آب مروارید را تا ۷۰ الی ۷۵ درصد کاهش دهد. از سوی دیگر، مصرف مکملهای ویتامین C با ۲۵ درصد خطر ابتلای بیشتری به آب مروارید وابسته به سن مرتبط بوده است. این یافتهها بر روی شرکت کنندگان مطالعه ای اعمال شد که نسبتا دوز بالایی از مکملهای ویتامین C را مصرف میکردند.
داده های حاصل از آزمایشهای بالینی محدود است. در یک مطالعه، بزرگسالان چینی که روزانه ۱۲۰ میلی گرم مکمل ویتامین C به علاوه ۳۰ میکروگرم مولیبدن برای ۵ سال مصرف کرده بودند، نتوانسته است خطر ابتلا به آب مروارید را به طور قابل توجهی کاهش دهد. با اینحال، بزرگسالان ۶۵ الی ۷۴ سالی که ۱۸۰ میلی گرم ویتامین C به علاوه ۳۰ میکروگرم مولیبدن ترکیب شده با سایر مواد مغذی را در مکملهای معدنی/ چند ویتامینه دریافت کرده بودند ۴۳ درصد خطر کمتری برای ابتلا به آب مروارید هسته ای داشتند.
در یک مطالعه AREDS، افراد کهنسالی که مکملهای ۵۰۰ میلی گرمی از ویتامین C، ۴۰۰ واحد از ویتامین E و ۱۵ میلی گرم از بتاکاروتن را به مدت ۶.۳ سال دریافت کرده بودند کاهش قابل توجهی در توسعه آب مروارید یا پیشرفت آن نشان ندادند.
به طور کلی، شواهد موجود فعلی نشان نمیدهد که ویتامین C( که به تنهایی یا همراه سایر آنتی اکسیدانها مصرف میشود) میتواند بر روی توسعه AMD تاثیر داشته باشد.
اگرچه برخی از شواهد نشان میدهد فرمولاسیون AREDS ممکن است پیشرفت AMD در افرادی که در معرض خطر توسعه AMD پیشرفته هستند را کندتر کند.
ویتامین سی برای سرماخوردگی:
در سال ۱۹۷۰،لینوس پائولینگ پیشنهاد کرد که ویتامین C می تواند در درمان و یا جلوگیری از سرماخوردگی موفق باشد. نتایج حاصل از مطالعات کنترل شده پس از آن متناقض است و همین امر موجب ایجاد سردرگمی و اختلاف شده است. مرور انجام شده در سال ۲۰۰۷ آزمایش کنترل شده با دارونماها را مورد بررسی قرار داد. این بررسی در برگیرنده استفاده از حداقل ۲۰۰ میلی گرم در روز ویتامین C بود.
استفاده پیشگیرانه از ویتامین C نتوانست به طور قابل توجهی خطر توسعه سرماخوردگی در عموم افراد را کاهش دهد. با اینحال، در آزمایشی که در برگیرنده دوندههای ماراتن ،سربازان و اسکی بازان بود، استفاده پیشگیرانه از ویتامین C در دوز حدود ۲۵۰ میلی گرم در روز تا ۱ گرم در روز ، توانست تا ۵۰ درصد ابتلا به سرماخوردگی را کاهش دهد.
در جمعیت عمومی، استفاده پیشگیرانه از ویتامین C به طور متوسط طول دوره سرماخوردگی را تا ۸ درصد در بزرگسالان و ۱۴ درصد در کودکان کاهش داده است. اگر ویتامین C بعد از بروز نشانهها مصرف شود، تاثیری بر روی طول سرماخوردگی و شدت نشانههای آن نخواهد داشت.
به طور کلی، شواهدی که تا به امروز موجود است نشان میدهد که مصرف منظم ویتامین C در دوزهای حداقل ۲۰۰ میلی گرم در روز ابتلا به سرماخوردگی را کاهش نمیدهد اما چنین مصرفی میتواند به افرادی که در معرض تمرینات ورزشی شدید یا محیط سرد قرار دارند کمک کند.
مصرف مکملهای ویتامین C ممکن است طول دوره سرماخوردگی را کاهش دهد و از شدت آن بکاهد. این موضوع به خاطر خاصیت آنتی هیستامینی دوز بالای ویتامین C است. با اینحال مصرف ویتامین C بعد از بروز نشانههای سرماخوردگی نمیتواند مفید باشد.
خطرات مصرف بیش از حد ویتامین C:
همانطور که میدانید ویتامین C سمیت بسیار پایینی دارد و بیشتر افراد بر این باورند که مصرف بالای آن عوارض جانبی شدیدی ایجاد نمیکند. مهم ترین و شایع ترین عوارض جانبی مصرف بیش از حد آن، اسهال، حالت تهوع، گرفتگی عضلات شکم و سایر اختلالات دستگاه گوارش به خاطر اثر اسمزی ویتامین C جذب نشده در دستگاه گوارش است.
در زنان یائسه ای که مبتلا به دیابت هستند، مصرف مکمل ویتامین C به طور قابل توجهی مرتبط با افزایش خطر ابتلا به مرگ و میر ناشی از بیماری قلبی – عروقی است. در واقعیت مکانیسم این اثر هنوز مشخص نیست و این یافتهها تنها از بیماران اندکی به دست آمده است. چنین ارتباطی در سایر مطالعات مشاهده نشده است. بنابراین اهمیت این یافتهها هنوز مشخص نیست.
مصرف بالای ویتامین C امکان افزایش اگزالات ادرار و دفع اسید اوریک( که میتواند به تشکیل سنگ کلیه به ویژه در افراد مبتلا به اختلالات کلیوی منجر شود) را افزایش میدهد. با اینحال، ارزیابی این اثرات سردرگم کننده است و هنوز معلوم نیست ویتامین C در تشکیل سنگهای کلیوی دخیل است یا خیر. بهترین شاهدی که نشان میدهد ویتامین C در تشکیل سنگهای کلیوی دخیل است در بیمارانی با hyperoxaluria است.
به خاطر بهبود جذب آهن غیرهم توسط ویتامین C، نگرانی تئوری این است که مصرف بالای ویتامین C می تواند به جذب زیاد آهن منجر شود. در فرد سالم، این موضوع یک مسئله نگران کننده نیست. با اینحال در افرادی که هموکروماتوز ارثی دارند، مصرف میزان بالای ویتامین C می تواند اضافه بار آهن را تشدید کند و منجر به آسیب بافتها گردد.
تحت شرایط خاص، ویتامین C میتواند به عنوان یک pro-oxidant عمل کند و در آسیب اکسیداتیو شرکت نماید. مطالعات اندکی پیشنهاد کرده اند که با عملکرد این ویتامین به عنوان pro-oxidant،مصرف خوراکی ویتامین C به عنوان مکمل میتواند به کروموزم و DNA آسیب وارد کند. با اینحال، سایر مطالعات اسیب اکسیداتیو افزایش یافته ای را نشان نداده است.
سایر اثرات گزارش شده مصرف بالای ویتامین C در برگیرنده سطح ویتامین b6 و مس کاهش یافته ، متابولیسم تسریع شده یا دفع اسید اسکوربیک از طریق ادرار؛ خوردگی مینای دندان یا پاسخهای آلرژیک است. با اینحال، حداقل برخی از این نتیجه گیریها حاصل روشهای مصنوعی بوده اند.
FNB تلاش کرده است UL هایی را برای ویتامین C توسعه دهد که بر مصرف ویتامین C از طریق غذا یا مکملها قابل اعمال است. مصرف طولانی مدت ویتامین C بالاتر از UL ممکن است خطر برخی از بیماریها را افزایش دهد و عوارض جانبی بیشتری به همراه داشته باشد. UL ها به افرادی که ویتامین C را برای مقاصد درمانی مورد استفاده قرار می دهند قابل اعمال نیست.